Zaletą sądownictwa polubownego jest sprawne rozstrzyganie sporów o prawa majątkowe oraz niemajątkowe. Szybkość i skuteczność postępowania zagwarantowana jest przez ograniczony formalizm oraz kwalifikacje arbitrów, kompetentnych do rozstrzygania zawisłych przed sądem spraw. Z uwagi na  koszty postępowania oraz wysoką efektywność działania sądów polubownych warto pamiętać o tej alternatywnej do postępowania przed sądami powszechnymi formie rozstrzygania sporów.

Jednym ze stałych sądów polubownych jest Sąd Arbitrażowy przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Gdańsku, którego siedzibą jest siedziba Okręgowej Rady Adwokackiej w Gdańsku przy ulicy Chlebnickiej 48/51. Postępowanie przed Sądem Arbitrażowym szczegółowo opisuje Regulamin, zaś wewnętrzna organizacja Sądu określona jest w Statucie.

Sąd Arbitrażowy powołany jest do niezawisłego i bezstronnego rozstrzygania, w trybie postępowania polubownego, wszelkich sporów o prawa majątkowe lub niemajątkowe – mogące być przedmiotem ugody sądowej (z wyjątkiem spraw o alimenty), pomiędzy wszelkimi podmiotami, które uznają jego właściwość poprzez ważny pisemny zapis na sąd polubowny. Sąd oraz arbitrzy rozstrzygający spór stosują postanowienia Regulaminu Sądu Arbitrażowego, a także postanowienia umowy o arbitraż oraz uzgodnienia stron – o ile te nie są sprzeczne ze wskazanym regulaminem. Zespół orzekający rozstrzyga spór według prawa polskiego, lub, zgodnie z wyborem stron - według innego prawa albo zasad słuszności. Zespół orzekający uwzględnia postanowienia umowy oraz zwyczaje handlowe mające zastosowanie do danego stosunku umownego. Wyrok sądu polubownego jest ostateczny i ma taką samą moc prawną jak wyrok sądu powszechnego i podlega egzekucji, także w innych państwach.

ARBITRAŻ KROK PO KROKU

Krok 1. Zapis na sad polubowny

Poddanie . sporu pod rozstrzygnięcie Sądu Arbitrażowego wymaga umowy stron, która może dotyczyć zarówno sporu przyszłego, jak i już istniejącego (zapis na sąd polubowny). Pod rozstrzygnięcie Sądu Arbitrażowego strony mogą poddać wszelkie spory o prawa majątkowe lub niemajątkowe, mogące być przedmiotem ugody sądowej, z wyjątkiem spraw o alimenty. Sprawa nie będzie wówczas podlegała rozpoznaniu przez sąd państwowy, który odrzuci pozew, gdy tylko pozwany podniesie zarzut zapisu na sąd polubowny.

Zapis na sqd polubowny powinien być sporządzony na piśmie i wskazywać:

• Sąd Arbitrażowy przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Gdańsku jako właściwy do rozpoznania sporu,
• przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął, lub może wyniknąć.

Zapis może także zawierać oznaczenie miejsca rozprawy i orzekania, j ęzyk lub języki postępowania oraz liczbę arbitrów. Zapis na sąd polubowny strony zwykle wprowadzają jako jedno z postanowień łączącej je umowy.

Przykładowy zapis może mieć następujące brzmienie:

„Strony zgodnie postanawiają, że wszelkie spory mogqce wyniknqć w związku z realizację niniejszej umowy podlegać będq rozstrzygnięciu przez Sqd Arbitrażowy przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Gdańsku, zgodnie z Regulaminem tego Sqdu."

Strony mogą także dokonać zapisu na sąd polubowny w drodze odrębnej umowy, zwanej umową o arbitraż.

Krok 2. Wszczęcie postępowania.

Wszczęcie postępowania przed Sądem Arbitrażowym następuje przez wniesienie pozwu.

Pozew powinien wskazywać podstawę właściwości Sądu Arbitrażowego (zapis na sąd polubowny) oraz zawierać:

• oznaczenie stron postępowania wraz z podaniem ich adresów;
• dokładnie określone żądanie wraz z jego uzasadnieniem oraz z powołaniem dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności;
• oznaczenie wartości przedmiotu sporu.

Pozew powinien również wskazywać arbitra wyznaczonego przez stronę, zawierać wniosek o rozpoznanie sprawy przez jednego arbitra, lub wniosek o wyznaczenie arbitra przez Prezesa Sądu.

Po wniesieniu pozwu, na wezwanie Sqdu należy uiścić opłatę rejestracyjną oraz opłatę arbitrażową, zależną od wartości przedmiotu sporu. Stawki opłat w postępowaniu przed Sądem Arbitrażowym określone są w Taryfie Opłat.

Krok 3. Postępowanie.

Po doręczeniu jej pozwu, strona pozwana wnosi odpowiedź na pozew i wyznacza arbitra. Strona pozwana jest również uprawniona do wniesienia powództwa wzajemnego.

Sąd Arbitrażowy rozstrzyga spór według ogólnych reguł prawa polskiego, chyba ze strony wspólnie dokonają wyboru innego prawa. Zespół orzekający zawsze uwzględnia postanowienia umowy łączącej strony oraz zwyczaje handlowe mające zastosowanie do danego stosunku umownego. Na wniosek stron, zespół orzekający może rozstrzygnąć spór według zasad słuszności (ex aequo et bono).

W celu przyspieszenia postępowania Sąd Arbitrażowy może zrezygnować z wyznaczania rozprawy, na zgodny wniosek stron, lub gdy uzna że strony wystarczająco przedstawiły okoliczności, które uznają za istotne dla obrony swoich praw.

W każdym stadium postępowania przed Sądem Arbitrażowym strony mają możliwość zawarcia ugody. 

Krok 4. Zakończenie postępowania.

Postępowanie przed Sądem Arbitrażowym zostaje zakończone:

• wydaniem wyroku, lub
• ugodą zawartą przez strony, lub
• umorzeniem postępowania w przypadkach wskazanych w kodeksie postępowania cywilnego oraz w Regulaminie Sądu Arbitrażowego.
• Wyrok Sądu Arbitrażowego jest ostateczny i wiążący dla stron, nie przysługują od niego żadne środki odwoławcze.